Aşılamanın Önemi
Yavrular süt emme döneminde hastalıklara karşı doğal olarak korunurlar. Bu korunma anne sütündeki bir takım bağışıklık maddelerinden kaynaklanmaktadır. Halk arasında AĞIZ SÜTÜ de olarak bilinen klostrum içeriğindeki imminoglobülünlerle (bağışıklık maddeleri) sayesinde ölümcül birçok hastalığa karşı tam bir koruma sağlar.
Kedi ve köpek yavruları yaklaşık 40-45 gün arasında süt emmeyi bırakırlar. Viral aşılara bu dönemi takiben başlanır. Çünkü, yavru hastalıklara karşı savunmasızdır. Ana sütünden kaynaklanan o doğal koruma kalkanı ortadan kalkmıştır.
Aşılamanın önemi burada başlıyor. Annesinden daha erken ayrılan kedi ve köpekler için ise vücudun doğal koruma kalkanı olan bağışıklık sistemini aşıları yapılana kadar aktif tutmak için kullanılan bazı ilaçlar(aşılar) bulunmaktadır. Aşılamaya başlanmadan önce, yavrunun iç parazitlerden arınmış olması gereklidir.
Genellikle kist aşısı ifadesi kullanılan kist iğnesi, bir aşı değildir. Yada tüy aşısı ifadeleri de kullanılır.(yanlış da olsa) Kistin yanı sıra, mide,barsak kıl kurtları,çeşitli solucanların gibi… iç parazitlerinin temizlenmesi gereklidir. Aksi durumda, yavrunun gelişmesinde gerilik, zayıflık(iştahlı yemesine karşın),ağızdan salya akışı, göbekli bir görünüm,ağız kokusu,diş gıcırdatma gibi istenmeyen belirtiler gözlenir.
Aşılama Kuralları
*Aşılanacak hayvan en az 6 haftalık yaşta olmalı,
*Hayvanlar parazitlerden arındırılmış olmalı,
*Vücut sıcaklıkları normal sınırlar içinde olmalı,
*Nabız sayısı ve solunum sayısı normal sınırlar içinde olmalı,
*Aşılanacak hayvanlar stres oluşturacak etkenlerden uzak tutulmuş olmalı,
*Aşılanacak hayvan ileri gebe olmamalı,
*Hastalık geçirmiş hayvanlar nekahat döneminde olmamalı,
*İki aşılama arasındaki süre üç haftadan az olmamalı,
*Kullanılan aşılan +2-+8 C’de muhafaza edilmiş olmalı,
*Aşılar prospektüslerinde belirtilen uygulama yollarına (sc.,im.,iv.)göre uygulanmalı,
*Aşılamada kullanılan enjektörler steril olmalı ve kullanıldıktan sonra imha edilmeli,
*Hayvan sahibine; aşılanan hayvana ait bilgileri,yapılan aşıların yapılma tarihini ve etiketlerini,aşıyı uygulayan Veteriner Hekimin veya kurumun onayı için bir aşı kartı verilmelidir.
Aşılama Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler
*Aşılar sağlıklı olan köpeklere uygulanmalıdır.
*İç ve dış paraziti bulunan köpeklere aşı uygulanmamalıdır ve aşılanacak hayvanlar parazitlerden arındırılmış olmalıdır.
*Aşılanacak yavru ve yetişkin köpeklerin vücut sıcaklığı normal sınırlar içinde olmalıdır.
*Aşılanacak hayvanlara en az bir hafta öncesinden kortikosteroid (kortizon) türü ilaçlardan biri yapılmamış olmalıdır.
*Eğer köpeğin devam eden bir tedavisi var ise tedavi bitimi ve bir süre sonrasına kadar aşıları ertelenebilir. Bu veteriner hekiminizin karar vereceği bir konudur.
*Hamile köpeklere aşı uygulanmamalıdır. Bu dönemdeki aşı uygulamaları köpeğinize ekstra stres yüklenmesine neden olacaktır.
*Östrustaki (kızgınlıkta olan) köpeklere aşı uygulanmamalı, dönemi bitinceye kadar aşıları ertelenmelidir.
*Köpeğinizin aşı programı, sağlık durumu gözönüne alınarak veteriner hekiminiz tarafından en uygun şekilde hazırlanacaktır. *Aşılama için veteriner hekiminizin uygun gördüğü programı aksatmadan ve tarihlerine uyarak yerine getirmeniz yavrunuzun sağlığı açısından önemlidir. Bir iki günlük gecikmeler yavrunuzun sağlığını çok etkilemeyebilir fakat daha uzun zamanlı gecikmelerin risk faktörlerini arttıracağı unutulmamalıdır.
Aşılama Öncesi Yavrularda Özellikle Dikkat Edilmesi Gerekenler
Aşılamaya başlanma zamanının belirlenmesi önemli bir noktadır. Aşılamalara yavru 6-7 haftalık olduğunda başlanmalıdır. Daha erken dönemde başlanılacak aşı uygulamaları, istenilen bağışıklık seviyesinin sağlanmasında yetersiz kalacaktır. Bunun nedeni de yavrunun anneden aldığı maternal antikorlardır.Aşılanacak köpekler stres oluşturacak etkenlerden uzak tutulmuş olmalıdır. Bu yüzden yavru size geldikten sonra aşılamalara başlamak için 4-5 gün beklemekte yarar vardır. Bu süreç içersinde yavru hem size hem de başlangıçta onun için yabancı olan ev ortamına alışmak için fırsat bulacaktır. Ayrıca bu 4-5 günlük dönem size yavrunun herhangi bir hastalığı olup olmadığını izleme imkanı da verecektir. Aşılama öncesi yavrulara iyi bir bakım ve beslenme uygulanmalıdır.Yavru köpekler ilk aşılamaya başlanmadan önce parazitlerden arındırılmalı, daha sonra aşılarına başlanmalıdır.Yavruların 4-6 haftalık yaştan başlayarak aşılama serileri tamamlanıncaya kadar geçen sürede çevredeki diğer hayvanlardan izole edilmesi gerekmektedir. Ayrıca aşılamalar bitene kadar yavrular dışarı çıkartılmamalı ve dışarıda gezdirilmemelidir.Eğer izolasyon mümkün değilse, köpek sahipleri yavruları, çok sayıda köpeğin bir araya geldiği parklar, dinlenme alanları gibi yerlerden uzak tutarak, yavrularının hastalığa yakalanması ihtimalini minimuma indirmelidirler.Yavrular aşılama bitene kadar yıkanmamalıdır. Çünkü yavrularda bağışıklık daha henüz tam olarak gelişmediğinden yapılacak yıkama, yavrunun direncini kıracak ve hastalıklara karşı duyarlı hale getirecektir. Bu dönemde eğer gerekiyorsa temizlik işlemi için kuru şampuanlar kullanılmalıdır.Köpeğinizi yavru aşılamaları bittikten bir hafta sonra dışarı çıkarmaya başlayabilirsiniz.
Aşılamaya Rağmen Bağışıklığın Oluşmaması
Yavrularda aşı hatalarının (istenilen bağışıklığın sağlanamaması, yetersiz bağışıklık) en yaygın sebebi, bağışıklığın gelişimi sırasında yavrunun vücudunda bulunan maternal antikorların etkisidir. Maternal antikorlar yavrularda aktif bağışıklık yanıtının oluşabilmesinden önce aşı da varolan virüsü (antijen) nötralize eder ve yavrunun immun yanıtını baskılar. Yani vücudun hastalıklara karşı bağışıklık oluşturmasını engeller. Yavrular maternal antikorları yavru zarları ve kolostrum(ağız sütü) aracılığıyla anneden alırlar. Bu nedenle ilk günlerde yavrunun vücudunda antikor seviyesi yüksektir. Ortalama olarak her 10 günde bir yavrunun antikor seviyesi, maternal antikorlar yenilenemediğinden dolayı belli oranda azalır. Yavrular 6-7 haftalık olduklarında ise maternal antikorların seviyesi, oluşabilecek enfeksiyonlara karşı yavruları koruyabilecek güçte değildir. Bu nedenle aşılamalara 6-7 haftalık yaşta başlanması, maternal antikorların aşı üzerindeki etkisini kaybetmesinden dolayı bağışıklığın yeterli düzeyde oluşmasını sağlar. Ancak aynı türün değişik bireylerinde meydana gelen bağışıklık seviyelerinin farklı olabilmesi, bireysel faktörlerin de bağışıklıkta rolü olduğunu göstermektedir. Bu farklılıklar antikor oluşumunun genetik kontrol altında bulunmasından ileri gelmektedir.
Yapılan aşılamalar yavrunun hastalıklara karşı bağışık hale gelmesinde yeterliymiş gibi görünse de, yavrunun antikor seviyesi bilinmediği sürece aşılamayla bağışıklığın ilişkisini kurmak hemen hemen imkansızdır. Bir yavruda yeterli bağışıklığın oluşup oluşmadığını ve immunite (bağışıklık) boşluğunun ne zaman oluştuğunu saptamak için yavrudan serum örneği alınmalı ve hemaglutinasyon inhibisyon adı verilen testle antikor seviyesi ölçülmelidir. Ancak, laboratuvar masraflarından ve her test için harcanan zamandan dolayı bu metod pahalıdır ve ayrıca, her zaman bu işlemi uygulayabilmek de mümkün olmayabilir. Bu nedenle aktif bağışıklığın sağlandığından emin olmak için, 6-7 haftalıkken başlayıp 15-20 haftalık yaşta biten 1-3 haftalık aralarla yapılan seri aşılama programı uygulanmalıdır. Seri aşılama, yavruların mümkün olan en erken zamanda aktif bağışıklıkla korunmalarını sağlayacaktır.
Petinizin aşılanmasında kullanılan aşılar çeşitlilik göstermekle beraber temel prensip olarak genelde aynıdır. Aşılarınızın nasıl ve ne zaman başlayacağı, ne aralıklarla yapılacağı, hangi aşının seçileceği konusunda petinize en uygun olan programı hekiminiz seçecektir.